Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Yapay Zeka Politikası
Türkiye, dijital dönüşüm vizyonu doğrultusunda yapay zekâ (YZ) alanında kapsamlı stratejiler geliştirmekte ve uygulamaktadır. Bu sürecin merkezinde, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanlığı ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı iş birliğinde hazırlanan ve tüm paydaşların katkısıyla şekillenen Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi 2021–2025 (UYZS) yer almaktadır. Söz konusu strateji, 20 Ağustos 2021 tarihli ve 31574 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2021/18 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile yürürlüğe girmiştir (cbddo.gov.tr).
Hazırlık Süreci ve Paydaş Katılımı
UYZS, On Birinci Kalkınma Planı, Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programları, “Dijital Türkiye” vizyonu ve “Milli Teknoloji Hamlesi” ile uyumlu olarak, çok paydaşlı ve katılımcı bir yaklaşımla hazırlanmıştır. Kamu kurumları, üniversiteler, özel sektör, sivil toplum kuruluşları, meslek birlikleri ve uluslararası organizasyonlar sürece aktif katkı sağlamıştır.
Stratejik Vizyon ve Öncelikler
Strateji, “Müreffeh bir Türkiye için çevik ve sürdürülebilir bir yapay zekâ ekosistemiyle küresel düzeyde değer üretmek” vizyonu doğrultusunda oluşturulmuş; bu vizyona ulaşmak amacıyla 6 temel stratejik öncelik belirlenmiştir:
- Yapay zekâ alanında uzman insan kaynağını geliştirmek ve istihdamı artırmak
- Araştırma faaliyetlerini, girişimciliği ve yenilikçiliği teşvik etmek
- Kaliteli veriye ve teknik altyapıya erişimi genişletmek
- Sosyoekonomik dönüşümü hızlandıracak mevzuat ve düzenlemeleri hayata geçirmek
- Uluslararası iş birliklerini derinleştirmek
- Yapısal dönüşüm ve iş gücü yetkinliklerini artırmak
Bu öncelikler kapsamında 24 stratejik amaç ve 119 somut tedbir belirlenmiştir.
Stratejinin hayata geçirilmesini sağlamak amacıyla Cumhurbaşkanı Yardımcısı başkanlığında, Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı ve Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı’nın yer aldığı Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi Yönlendirme Kurulu oluşturulmuştur. Bu kurul, ilgili bakanlıklar, üniversiteler, özel sektör ve STK’ları kapsayan alt komiteler ve teknik çalışma grupları ile birlikte çalışmaktadır. Kurul, stratejinin uygulanmasını üç ayda bir yapılan toplantılarla izlemekte ve gerekli politika desteğini sağlamaktadır.
Etik İlkeler ve Güvenilir YZ Vizyonu
Strateji yalnızca teknik hedeflerle sınırlı kalmamış; ölçülülük, emniyet ve güvenlik, tarafsızlık, mahremiyet, şeffaflık ve açıklanabilirlik ilkeleri üzerinden etik temelli bir yaklaşım benimsemiştir. Bu ilkeler, Türkiye’nin insan odaklı ve güvenilir yapay zekâ vizyonunun temel taşlarını oluşturmaktadır [(DergiPark, SETA)].
Somut Hedefler (2025’e kadar)
Stratejide, 2025 yılı sonuna kadar ulaşılması hedeflenen bazı temel performans göstergeleri şu şekilde tanımlanmıştır:
- GSYH Payı: Yapay zekâ teknolojilerinin Türkiye ekonomisindeki payının %5’e çıkarılması
- İstihdam: Yapay zekâ sektöründe 50.000 yeni istihdam yaratılması
- Eğitimli İş Gücü: Lisansüstü YZ öğrencisi sayısının 10.000’e ulaşması
- Küresel Sıralama: Türkiye’nin uluslararası yapay zekâ endekslerinde ilk 20 ülke arasında yer alması olarak belirlenmiştir.
Eylem Planı ve Güncellemeler
Strateji kapsamında hazırlanan 2021–2025 UYZS Eylem Planı, stratejik hedefleri somut eylemlerle ilişkilendiren uygulama çerçevesidir. 2024–2025 güncellemesi, 12. Kalkınma Planı doğrultusunda revize edilmiş ve güncel ihtiyaçlara uyarlanmıştır. Uygulama süreci, ilgili kurumların periyodik geri bildirimleriyle izlenmekte ve değerlendirme sonuçlarına göre güncellenmektedir.
Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi (UYZS), Türkiye’nin YZ alanındaki vizyonunu, hedeflerini, etik duruşunu ve yönetişim yapısını sistemli bir biçimde ortaya koyan öncü bir belgedir. Stratejinin hayata geçirilmesiyle birlikte; kamu hizmetlerinden sanayiye, eğitimden sağlığa kadar pek çok alanda verimlilik, rekabetçilik ve etik hassasiyet temelli bir dönüşüm hedeflenmektedir.
- Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi
